Τι θα συνέβαινε αν ο ρυθμός ενός μουσικού κομματιού δεν ήταν απλώς ήχος, αλλά ο πραγματικός παλμός μιας κοινότητας;

Το Transition to 8 δεν είναι απλώς ένα ερευνητικό έργο. Είναι ένα ζωντανό, αναπνέον πείραμα για το πώς η τέχνη, η κοινότητα και η τεχνολογία μπορούν να συνδιαλλαγούν για να αφηγηθούν ιστορίες που σπάνια ακούγονται. Η MENTOR, στην οποία ανήκει η ιδέα και ο σχεδιασμός της μεθοδολογίας του έργου, αξιοποιεί την ιστορική και πολιτική δύναμη της ηλεκτρονικής μουσικής, μετατρέποντας τη συλλογική συγκίνηση και εμπειρία σε πρώτη ύλη για σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία.

Ηλεκτρονική Μουσική: Από το Περιθώριο στο Προσκήνιο

Η ηλεκτρονική μουσική, από τη γέννησή της, ήταν πάντα πολιτική. Γεννημένη μέσα σε υπόγειες σκηνές, από μαύρες, λατινοαμερικανικές και LGBTQ+ κοινότητες, αποτέλεσε πεδίο έκφρασης, ελευθερίας και συνύπαρξης. Δεν ακολούθησε τις κλασικές νόρμες, αλλά τις διέλυσε, δημιουργώντας νέους χώρους, πραγματικούς και φαντασιακούς.

Από τις soulful μπασογραμμές της house, στους ήχους της techno, και μέχρι τις επαναληπτικές δίνες της trance, η ηλεκτρονική μουσική κουβαλά μέσα της συλλογική μνήμη, αντίσταση, επιθυμία.

Το Transition to 8 συνδέεται βαθιά με αυτή την παράδοση.

Γιατί επιλέξαμε την ηλεκτρονική μουσική;

Γιατί είναι συμπεριληπτική.
Γιατί είναι πολιτική.
Γιατί είναι βιωματική.
Γιατί μπορεί να συμπυκνώσει τον παλμό της εποχής.

Η ηλεκτρονική μουσική έχει τη μοναδική ικανότητα να ενσωματώνει κοινωνικές εντάσεις, συλλογικά αιτήματα, υποκειμενικές εμπειρίες και τεχνολογικές καινοτομίες. Είναι ένα είδος που γεννήθηκε από την ανάγκη. Από την ανάγκη να υπάρξουν φωνές εκεί που δεν υπήρχε ακρόαση. Από την ανάγκη να χορέψει κανείς μέσα στο σκοτάδι και να βρει το φως στο μπάσο.

Για τη MENTOR, η επιλογή της ηλεκτρονικής μουσικής στο Transition to 8 είναι απόλυτα συνειδητή: πρόκειται για ένα πεδίο όπου ο πειραματισμός συναντά τη δημοκρατία της έκφρασης. Εκεί όπου το σώμα γίνεται μέσο επικοινωνίας. Εκεί όπου οι ρυθμοί μπορούν να ενσωματώσουν το συλλογικό αίσθημα, τον πόνο, την προσδοκία, την αγωνία και, τελικά, την ελπίδα.

Οι πόλεις δεν είναι μόνο αυτό που βλέπουμε, αλλά αυτό που νιώθουμε εντός τους. Η ηλεκτρονική μουσική, μέσα από τον ρυθμό και τη δομή της, εμπεριέχει αυτές τις ψυχολογικές τοπογραφίες. Γι’ αυτό και, για τη MENTOR, το είδος αυτό επιλέγεται όχι μόνο για την αισθητική του αξία, αλλά για τη δυνατότητά του να λειτουργεί ως θεραπευτική επιφάνεια εγγραφής κοινωνικών εντάσεων.

Από τη βιωμένη εμπειρία στον ηχητικό μετασχηματισμό

Στο επίκεντρο του Transition to 8 βρίσκεται μια καινοτόμος, συμμετοχική διαδικασία.

Όλα ξεκινούν από συνεδρίες κοινωνιοδράματος, ανοιχτές στην κοινότητα, όπου οι συμμετέχοντες διερευνούν συλλογικά τα πιο καίρια κοινωνικά ζητήματα που τους απασχολούν. Κατά τη διάρκεια αυτών των συνεδριών, οι συμμετέχοντες φορούν αισθητήρες που καταγράφουν βιομετρικά δεδομένα: ρυθμό καρδιάς, γαλβανισμό δέρματος, κίνηση στο χώρο.

Αυτές οι σωματικές αντιδράσεις, ζωντανές, ακατέργαστες, μεταφράζονται σε ήχο και εικόνα. Τροφοδοτούν την ψηφιακή πλατφόρμα του έργου, η οποία λειτουργεί ως πεδίο συλλογής και επεξεργασίας αυτού του υλικού. Εκεί, DJs και μουσικοί παραγωγοί, καθώς και visual artists, θα έχουν πρόσβαση στα δεδομένα και θα τα μετατρέψουν σε νέα, πρωτότυπα (μουσικά) έργα.

Ο ήχος γίνεται, έτσι, φορέας του κοινωνικού παλμού και αναδύεται από την εσωτερική ζωή της πόλης, όπως αυτή εκδηλώνεται στα σώματα των κατοίκων της.

Από την κοινότητα στην τέχνη -και πίσω

Το Transition to 8 δεν είναι απλώς ένα καλλιτεχνικό έργο. Είναι μια εμπειρία που ξεκινά από τον άνθρωπο, καταγράφεται από το σώμα, επεξεργάζεται μέσω της τεχνολογίας και επιστρέφει ως τέχνη στην ίδια κοινότητα που τη δημιούργησε.

Σύγχρονοι δημιουργοί: Οι εκφραστές του σήμερα

Η ηλεκτρονική μουσική, από την αρχή της, υπήρξε πεδίο πειραματισμού και καινοτομίας. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, οι δημιουργοί που δραστηριοποιούνται στον χώρο του ηλεκτρονικού ήχου συνεχίζουν να συνδέουν το έργο τους με τις κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες, προσεγγίζοντας τη μουσική όχι μόνο ως τέχνη αλλά και ως πράξη τοποθέτησης, ως εργαλείο δημιουργίας κοινοτήτων.

Η σχέση με το σώμα, τη σεξουαλικότητα, την ετεροκανονικότητα, το φύλο, τη φυλή, την τεχνολογία, αλλά και με τη διαρκή ανάγκη για χώρο έκφρασης είναι παρούσα. Πολλοί από αυτούς αξιοποιούν τη μουσική για να δημιουργήσουν ασφαλή περιβάλλοντα, να επανανοηματοδοτήσουν την έννοια της ταυτότητας ή να διεκδικήσουν νέους χώρους συμμετοχής.

Η σύγχρονη παραγωγή είναι πιο φιλική από ποτέ στη DIY δημιουργία. Τα home studios, τα open-source εργαλεία, τα ψηφιακά συνεργατικά περιβάλλοντα και η παγκόσμια διάχυση του ήχου επιτρέπουν στους δημιουργούς να μιλούν μέσα από τη μουσική τους, χωρίς να εξαρτώνται από θεσμούς ή αγορές.

Ελευσίνα: Από τη Βιομηχανική Μνήμη στον Ήχο του Μέλλοντος

Η Ελευσίνα δεν είναι μόνο τόπος μνήμης. Είναι και πεδίο μετεξέλιξης. Η σχέση της με την εργασία, τη μεταβιομηχανική εγκατάλειψη, την περιβαλλοντική φθορά, αλλά και τη διαχρονική πνευματικότητα και τελετουργία, την καθιστούν ιδανικό ηχητικό τοπίο για το Transition to 8.

Σε αυτή την πόλη, ο ήχος δεν είναι διακοσμητικός. Είναι ιστορική εγγραφή. Ο παλμός της δεν χτυπά μόνο στο σήμερα -χτυπά κάτω, μέσα, γύρω από μια πλούσια στρωματογραφία χρόνου, εμπειρίας και μνήμης.

Με το Transition to 8, η Ελευσίνα τοποθετείται στον παγκόσμιο χάρτη της ηλεκτρονικής μουσικής όχι ως ένα νέο “hotspot”, αλλά ως ένα ζωντανό πεδίο καλλιτεχνικής δημιουργίας και κοινωνικής επεξεργασίας.

Η πλατφόρμα του Transition to 8 λειτουργεί σαν ένα αρχείο συλλογικού συναισθήματος. Κάθε ήχος, κάθε εικόνα, κάθε μεταβολή έντασης ή ρυθμού, φέρει τη μνήμη ενός σώματος, μιας εμπειρίας, μιας κοινωνικής πραγματικότητας.

Η τεχνολογία δεν είναι απλώς εργαλείο παραγωγής. Είναι εργαλείο μετάφρασης, και οι ψηφιακές τέχνες είναι το μέσο για την έκφραση του κοινού αισθήματος. 

Προς μια κοινωνικά υπεύθυνη πολιτιστική πολιτική 

Το έργο λειτουργεί ως υπόδειγμα για μια νέα μεθοδολογία πολιτιστικής διαχείρισης: Συμμετοχική, ενσώματη, με επίγνωση της συναισθηματικής διάστασης του αστικού βίου. Ενσωματώνει τις αξίες της σύγχρονης αστικής θεωρίας μέσω της εμπιστοσύνης, της ενσυναίσθησης, της ενεργοποίησης των κοινοτήτων και την ενδυνάμωσή τους μέσω της τέχνης.

Οι πόλεις του μέλλοντος δεν χρειάζονται μόνο βιώσιμες υποδομές, χρειάζονται ενσυναίσθηση, φροντίδα και αλληλεγγύη. Το Transition to 8 αποτελεί μια τολμηρή απόπειρα να αφουγκραστούμε τις ανάγκες της κοινότητας και να τις μετασχηματίσουμε σε συλλογικό αφήγημα μέσα από την επιτελεστική τέχνη.

Το ερευνητικό έργο Transition to 8: Μεταβαίνοντας από τα κοινωνικά φαινόμενα στη σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία (Τ2ΕΔΚ-00623) συντόνισε η εταιρεία πολιτιστικής παραγωγής και διαχείρισης MENTOR και υλοποιήθηκε σε συνεργασία με το Ερευνητικό Κέντρο «Αθηνά» και το Εργαστήριο Ποιοτικής Έρευνας στην Ψυχολογία και την Ψυχική Υγεία του Τμήματος Ψυχολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Tο έργο εντάχθηκε στο πλαίσιο της ενιαίας δράσης εθνικής εμβέλειας «Ερευνώ-Δημιουργώ-Καινοτομώ Β' Κύκλος» (ΕΠΑνΕΚ-ΕΣΠΑ 2014-2020) και συγχρηματοδοτήθηκε από την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Στη νέα του έκδοση (2024 - 2026), με τίτλο “Transition to 8: European societies in flux” (ευρωπαϊκές κοινωνίες σε μετάβαση), το έργο ταξιδεύει στην Ευρώπη μέσω του προγράμματος Δημιουργική Ευρώπη (Creative Europe), και εστιάζει στις επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στις κοινότητες και τις κοινωνικές της διαστάσεις. Θέτει τα θεμέλια για έναν διευρυμένο ρόλο της τέχνης στην κοινωνία, αξιοποιώντας τη δημιουργικότητα για την προώθηση της δράσης για το κλίμα, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, και για την ενίσχυση ενός επαναπροσδιορισμένου, διαπολιτισμικού διαλόγου γύρω από τις επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.

Το “Transition to 8: European societies in flux” είναι ένα έργο του προγράμματος Δημιουργική Ευρώπη, που υλοποιείται από τη MENTOR, το Museum of Transitory Arts (Σλοβενία), την Electroni[k] (Γαλλία) και το Today Art Initiative (Αρμενία), και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση.