Η επικοινωνία ως διαδρομή πριν και μετά την επίσκεψη

Αντικείμενο του ερευνητικού έργου “myEleusis: Μύηση στην Ελευσίνα του Χθες με τα μάτια του Σήμερα” ήταν η μύηση του επισκέπτη στην αρχαία Ελευσίνα και τα Μυστήριά της (πριν-κατά-μετά την επίσκεψη) μέσα από μία ολοκληρωμένη βιωματική εμπειρία, με τη συνδρομή ενός πολύπλευρου συνόλου σύγχρονων ψηφιακών συστημάτων που τον «αγκαλιάζουν» εντός και εκτός του χώρου. Έχοντας ως γνώμονα αυτή την εστίαση, η επικοινωνία του έργου διαμορφώθηκε με τέτοιο τρόπο ώστε να καλεί τον (επικείμενο) επισκέπτη σε μία προοδευτική, προπαρασκευαστική διαδικασία μύησης πριν την επίσκεψη στον αρχαιολογικό χώρο και το μουσείο της Ελευσίνας, δημιουργώντας το κατάλληλο έδαφος για μία ολιστική θέαση και βίωση της αρχαίας Ελευσίνας και των Μυστηρίων. 

Όπως τα μέλη των ιερατικών γενών των Ευμολπιδών και των Κηρύκων αναλάμβαναν να προετοιμάσουν τους μύστες ως μυσταγωγοί, έτσι και η επικοινωνιακή στρατηγική του έργου διαμορφώθηκε με παρόμοιο τρόπο, έχοντας όμως ως σημείο αναφοράς τόσο την ενημερωμένη αρχαιολογική πληροφορία όσο και τις σύγχρονες ανάγκες και αναφορές του κοινού. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η ιστοσελίδα, τα δελτία Τύπου, το οπτικοακουστικό υλικό, τα κείμενα και οι λογαριασμοί του έργου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης λειτουργούν ως προοίμιο της επίσκεψης, εισάγοντας το κοινό στα Μυστήρια πριν βρεθεί στον χώρο, αλλά και ως επέκταση, συνέχεια και εμβάθυνσή της.

Στρατηγικοί άξονες της επικοινωνίας

Η επιτυχία της μυσταγωγικής αυτής προσέγγισης βασίστηκε σε μία σειρά από ξεκάθαρους και στοχευμένους άξονες, οι οποίοι καθόρισαν την κατεύθυνση και το εύρος της επικοινωνίας του έργου. Με γνώμονα τον καταλυτικό ρόλο της επικοινωνίας στη δημοκρατικοποίηση της πολιτιστικής γνώσης και αξιοποιώντας σε βάθος έρευνα σχετικά με την ομαδοποίηση και τη στοχευμένη προσέγγιση διαφορετικών κατηγοριών πληθυσμού, η διάχυση του έργου πραγματοποιήθηκε με οριζόντιο τρόπο προς όλους τους ενδιαφερόμενους κλάδους. Έτσι, αντί μίας ενιαίας κατηγοριοποίησης, που δεν προσαρμόζεται στις ανάγκες και το προφίλ των ενδιαφερόμενων ομάδων, η επικοινωνιακή στρατηγική του myEleusis βασίστηκε σε μία διαφοροποιημένη, συμμετοχική και στοχευμένη προσέγγιση, ανταποκρινόμενη στις ανάγκες ενός απαιτητικού και πολυσχιδούς κοινού. Στο πλαίσιο αυτής της φιλοσοφίας, οι κύριοι στόχοι της επικοινωνιακής στρατηγικής ορίστηκαν ως εξής:

• Ενίσχυση της επαφής της νέας γενιάς με την ιστορία, την αρχαιολογία και τη μυθολογία του αρχαιολογικού χώρου.
• Παροχή γενικής και προσβάσιμης πληροφόρησης για το έργο και τα αποτελέσματά του στο ευρύ κοινό.
• Ευαισθητοποίηση, ενεργοποίηση και κινητοποίηση των πολιτών, ενθαρρύνοντας τη συνεργασία και τη συμμετοχή.
• Ενημέρωση για τις δυνατότητες των εφαρμογών και τα οφέλη τους σε τοπικό, εθνικό και διεθνές επίπεδο.
• Αξιοποίηση του τοπικού πληθυσμού -κατοίκων, φορέων και επιχειρήσεων- ως ενεργού παράγοντα υλοποίησης του έργου.
• Προώθηση της εικόνας της πόλης, ενισχύοντας την τουριστική και οικονομική της ανάπτυξη.
• Διερεύνηση των δυνατοτήτων εμπορικής αξιοποίησης των εφαρμογών σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.

Ομάδες στόχευσης (target groups)

Οι κατηγορίες ταξινομήθηκαν με γνώμονα όχι μόνο τα δημογραφικά χαρακτηριστικά αλλά και το είδος σχέσης που κάθε ομάδα μπορεί να αναπτύξει με το μουσείο και τις ψηφιακές εφαρμογές.

Για την αποτελεσματική υλοποίηση αυτής της στρατηγικής και ιδίως τη διασφάλιση της ανταπόκρισης του περιεχομένου στις ανάγκες του κοινού, κρίσιμο στάδιο αποτέλεσε ο ακριβής προσδιορισμός των ομάδων στόχευσης. Οι ομάδες αυτές κάλυπταν τόσο τον τοπικό πληθυσμό που συμμετείχε ενεργά στο myEleusis όσο και τους δυνητικούς χρήστες του έργου σε εθνικό και διεθνές επίπεδο και διαμορφώθηκαν ως εξής:

• Ομάδες βάσει τομέα ενδιαφέροντος, συμπεριλαμβανομένων φορέων, οργανισμών, συλλόγων και ομάδων που σχετίζονται με την αρχαιολογική κληρονομιά, τον πολιτισμό, τη μυθολογία, την αρχαιολογία, τη φιλοσοφία και τον τουρισμό.
• Ηλικιακές ομάδες (μαθητές-φοιτητές, ενήλικες, ηλικιωμένα άτομα).
• Γεωγραφικές κατηγορίες κοινού (τοπικό, εθνικό, διεθνές).
• Επιχειρήσεις και βιομηχανίες.
• Χρήστες διαδικτύου σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.
• Εθνικές και διασπορικές ομάδες (πολίτες του εξωτερικού, ομογένεια, διεθνείς επισκέπτες).
• Ιδιωτικές επιχειρήσεις και δημόσιοι φορείς, με δυνατότητα αξιοποίησης των εφαρμογών του έργου σε άλλους χώρους αρχαιολογικής και ιστορικής σημασίας εντός και εκτός Ελλάδας.

Πώς τα Ελευσίνια Μυστήρια «χωρούν» σε μια σύγχρονη ψηφιακή εμπειρία

Τα κανάλια επικοινωνίας του myEleusis

Το κρίσιμο ερώτημα ήταν πώς κάτι τόσο πολυσύνθετο μπορεί να μεταφερθεί ψηφιακά χωρίς απλοποίηση ή απώλεια του περιεχομένου. Καθώς οι χρήστες απομακρύνονται ολοένα και περισσότερο από τον ρόλο του παθητικού δέκτη, αναζητώντας πιο συμμετοχικές και διαλογικές εμπειρίες, σκοπός των σύγχρονων σχεδιαστών και δημιουργών περιεχομένου είναι η ουσιαστική ανταπόκριση σε αυτή τη μεταβαλλόμενη ανάγκη. Υπό αυτό το πρίσμα, το περιεχόμενο των καναλιών επικοινωνίας του έργου αναπτύχθηκε και διαμορφώθηκε με βάση:

• τα δεδομένα που αφορούν τους επιμέρους τομείς ενδιαφέροντος,
• τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κάθε κοινού,
• τη δημιουργία μίας ευχάριστης, διαδραστικής και επιστημονικά τεκμηριωμένης εμπειρίας ικανής να λειτουργήσει ως σημείο εκκίνησης και συνέχειας της μύησης των επισκεπτών.

Έτσι, τα κανάλια επικοινωνίας του myEleusis (ιστοσελίδα, blog, μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δελτία Τύπου, newsletter) κατάφεραν στο σύνολό τους να συνδέσουν κάθε χρήστη με τον δικό του τομέα ενδιαφέροντος, ενισχύοντας την αλληλεπίδραση του κοινού με την πληροφορία γύρω από την αρχαία Ελευσίνα και τα Μυστήρια, κρατώντας τον παράλληλα ενήμερο σχετικά με όλα τα στάδια ανάπτυξης του έργου. Η ψηφιακή πλατφόρμα του έργου (myEleusis.Web) είχε κεντρικό ρόλο στη διαμόρφωση της συνολικής ψηφιακής εμπειρίας, λειτουργώντας ως κόμβος που συγκεντρώνει, οργανώνει, και διασυνδέει το κοινό με όλες τις εφαρμογές και τα ψηφιακά παραγόμενα του έργου.

Ι.Η εμπειρία του myEleusis.Web

Τα τελευταία χρόνια, η ανάγκη για ποιοτικό ψηφιακό περιεχόμενο έχει μεταμορφώσει τον τρόπο με τον οποίο τα μουσεία και οι χώροι πολιτισμικής κληρονομιάς επικοινωνούν με το κοινό τους. Μια έξυπνα διαμορφωμένη διαδικτυακή επίσκεψη σε χώρους πολιτισμού απαλλάσσει κοινό και φορείς από αρκετούς περιορισμούς που συνδέονται με την παραδοσιακή επίσκεψη και σχετίζονται με τον χρόνο (π.χ. ωράρια, χρόνος επίσκεψης), τον χώρο (οποιοσδήποτε με πρόσβαση στο διαδίκτυο είναι δυνητικός επισκέπτης ανεξαρτήτως του σημείου που βρίσκεται στον πλανήτη), και τις διαθέσιμες πληροφορίες. Ενώ ένα μουσείο ή ένας αρχαιολογικός χώρος καλείται να παραθέσει τα απολύτως απαραίτητα, ένας κατάλληλα διαμορφωμένος διαδικτυακός χώρος δύναται να προσφέρει απεριόριστο πλήθος πληροφοριών χωρίς να προκαλεί την κούραση του κοινού.

Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η ιστοσελίδα του myEleusis κατάφερε με ενημερωμένο και σύγχρονο τρόπο να «χωρέσει» όσα είναι γνωστά γύρω από την ελευσινιακή λατρεία, τα αρχαιολογικά ευρήματα, και τον μύθο για τα σπουδαιότερα Μυστήρια της αρχαιότητας, αξιοποιώντας όλα τα διαθέσιμα εργαλεία -από τα οπτικοακουστικά μέσα έως τις σύγχρονες ψηφιακές τεχνολογίες. Επισκεπτόμενος κανείς το myEleusis.Web έχει την ευκαιρία να έρθει σε επαφή με πληθώρα αρχαιολογικών τεκμηρίων, κείμενα, blog, ψηφιοποιημένο υλικό από το μουσείο (εικονικό μουσείο) και τον αρχαιολογικό χώρο, το ψηφιακό αποθετήριο στο οποίο συγκεντρώνονται αρχειακά τεκμήρια από μουσεία, βιβλιοθήκες και ερευνητικούς φορείς από όλα τα μήκη και τα πλάτη της Γης σχετικά με τα Ελευσίνια Μυστήρια, καθώς και τις επιμέρους διαδραστικές εφαρμογές του έργου: τον ψηφιακό διαδραστικό χάρτη, την εφαρμογή επαυξημένης πραγματικότητας, αλλά και τις εφαρμογές σοβαρών παιγνίων και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων.

Ανταποκρινόμενη στους στόχους του έργου, η ιστοσελίδα απέδωσε στο περιεχόμενο πρόσθετη αξία και άμεση συνάφεια με το παρόν με τρόπο καλαίσθητο, εύχρηστο και κατανοητό, ώστε να διευκολύνει τη μύηση των αυριανών επισκεπτών του αρχαιολογικού χώρου και του μουσείου της Ελευσίνας, λειτουργώντας παράλληλα και ως συνέχεια αυτής μετά το πέρας της επίσκεψης. Η επίτευξη αυτού του διπλού ρόλου κατέστη δυνατή χάρη στον συνδυασμό μιας ειδικά διαμορφωμένης οπτικής ταυτότητας και χρωματικής παλέτας, ευανάγνωστων και βιβλιογραφικά τεκμηριωμένων κειμένων, καθώς και ενός συνεκτικού γραφιστικού σχεδιασμού της ιστοσελίδας -όλα απολύτως ευθυγραμμισμένα με την ταυτότητα και τον στόχο του έργου. Με άλλα λόγια, το myEleusis.Web λειτούργησε όχι απλώς ως ιστοσελίδα, αλλά ως ολοκληρωμένος "ψηφιακός τόπος μύησης", όπου ο επισκέπτης μπορεί να εξερευνήσει τα Μυστήρια με τον δικό του ρυθμό.

ΙΙ.Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης του myEleusis

Υπηρετώντας την οριζόντια διάχυση του myEleusis, τον μυσταγωγικό ρόλο της επικοινωνίας καθώς και την εξασφάλιση της αλληλεπίδρασης με το κοινό, ο ρόλος και η λειτουργία των μέσων κοινωνικής δικτύωσης (Instagram, Twitter, Facebook, Youtube) διαμορφώθηκαν ανάλογα, εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα μία στοχευμένη και αποτελεσματική επικοινωνία, ικανή να καλλιεργήσει την αίσθηση του συνανήκειν, όπως συνέβαινε στο πλαίσιο των Ελευσινίων Μυστηρίων. Ακολούθως, μέσα από έναν αναλυτικό προγραμματισμό αναρτήσεων, η ενημέρωση του κοινού οργανώθηκε ώστε να είναι συνεχής, αξιοποιώντας με σύγχρονο τρόπο υλικό από όλους τους συνεργάτες του έργου: την ΕΦΑΔΑ, το Ερευνητικό Κέντρο «Αθηνά» και τη CITE, και δίνοντας έμφαση:

• στην προβολή της πληροφορίας γύρω από τα Μυστήρια με τρόπο απλό και κατανοητό, ώστε ένα απρόσιτο αρχαίο θρησκευτικό φαινόμενο, του οποίου η αληθινή ουσία παραμένει ακόμη και σήμερα ασαφής, να καταστεί ελκυστικό και ενδιαφέρον όχι μόνο για το εξειδικευμένο κοινό αλλά και για τον μέσο (αυριανό) επισκέπτη,
• στη δίγλωσση απεύθυνση, ώστε το περιεχόμενο να είναι προσβάσιμο τόσο στο ελληνικό όσο και στο διεθνές κοινό,
• στη διαθεματικότητα, με συνδέσεις των Ελευσίνιων Μυστηρίων με την ποίηση, τις εικαστικές τέχνες και άλλες μορφές καλλιτεχνικής έκφρασης.

Και, βέβαια, η μυσταγωγία του myEleusis δεν τελειώνει με τη λήξη του έργου: ακόμη και χρόνια μετά, η απήχησή του αποτυπώνεται καθαρά στα στατιστικά επισκεψιμότητας της σελίδας, τα οποία δείχνουν μια σταθερά ενεργή και διεθνή βάση επισκεπτών: Μόνο τον τελευταίο μήνα, η ιστοσελίδα είχε 4.000 ενεργούς χρήστες, με τους περισσότερους να προέρχονται από Κίνα, Ελλάδα και ΗΠΑ. 

Το ερευνητικό έργο “myEleusis: Μύηση στην Ελευσίνα του Χθες με τα μάτια του Σήμερα”, που συγχρηματοδοτήθηκε από την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση, υλοποιήθηκε από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής, το Ερευνητικό Κέντρο «Αθηνά», την εταιρεία πολιτιστικής παραγωγής και διαχείρισης MENTOR και την εταιρεία πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών CITE (Communication & Information Technologies Experts).

Διάβασε περισσότερα για το έργο myEleusis στο σύνδεσμο: myeleusis.com και στα Social Media @myEleusis σε Instagram, Facebook, και Youtube.